Wat is die mysterieuze, kleurrijke en patroonrijke stof genaamd batik?
Prachtige stoffen met vele patronen en kleuren waar je vast wel eens van hebt gehoord. Ken je ook de opmerkelijke techniek die achter dit type stof ligt?
Batik is van origine een verftechniek die kleuren op textiel aanbrengt. Het levert een fantastische stof op waar kleding en decoraties van worden gemaakt. De keuze in Batik is eindeloos; je kunt vaak kiezen uit schitterende prints en variaties van kleuren (Textielstad, 2020). De originele techniek vraagt veel geduld; het kan zelfs dagen tot weken duren om een stof te maken, omdat er met de hand met pen of stempel patronen op stoffen worden aangebracht. Dit wordt gedaan met warme was. Vervolgens worden stoffen ondergedompeld in een verfbad. De delen die niet met was zijn ingekleurd worden dan automatisch gekleurd door de verf. Als laatste wordt de was verwijderd, waardoor de mooiste kleurrijke creaties ontstaan. Deze techniek is zelfs door UNESCO (werelderfgoed) uitgeroepen tot beschermd, cultureel erfgoed van Indonesië! (Laras, 2018)
Hoe is batik in de Indonesische cultuur tot stand gekomen?
Batik was wereldwijd altijd een handelsproduct, maar in Java, Indonesië heeft het zich pas echt op hoog niveau kunnen ontwikkelen. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.) begon hiermee door het te importeren vanuit India. Toen zij in 1799 werden opgeheven kwam daarmee ook een plotselinge stop aan de import van textiel. Het gevolg: er ontstond een markt voor een eigen batikindustrie. Met steun van de Javaanse elite kon de kwaliteit van de batikkunst in de 19e eeuw enorm groeien.
Toen Indonesië onafhankelijk werd moedigde Soekarno, de voormalig president van Indonesië, de creatie van een nieuwe batikstijl aan. Dit werd Batik Indonesia genoemd. De verschillende stijlen van Yogyakarta, Surakarta en de noordkust van Java werden hierin gecombineerd. Tijdens het bewind van deze president werd batik als de nationale klederdracht van Indonesië uitgeroepen.
De batikindustrie is nog steeds zeer belangrijk in Indonesië en deze prachtige stof wordt nu (gelukkig voor ons!) door de komst van webshops sneller verspreid naar de rest van de wereld. In Indonesië zie je batikdesign nog iedere dag terug. Denk maar aan traditionele jurken, de uniformen, sarongs, tassen en hoeden. (Indonesie.nl, Getawaytravel, 2020)
Stijlen per eiland
Elke regio in Indonesië heeft specifieke patronen en kleuren. Deze patronen vertellen iets over de afkomst, dus waar het doek gemaakt is, maar ook de afkomst van de drager. Het zegt soms iets over de omgeving vanwege de flora en fauna die erop zijn afgebeeld. Ook kan het vertellen welke kostwinning belangrijk is in een bepaald gebied; het vertelt een verhaal over vissen of rijstteelt. Veel batik patronen hebben een betekenis. Batik is niet zomaar een stof, het is een levensbeschouwing. Het spreekt een taal in patronen. (Modemuze, 2017)
De Indonesische vrouw gebruikt kleding met het batik “Semen Rente” patroon bijvoorbeeld als symbool voor een goede relatie met haar man op haar verlovingsdag.(Dbatik, 2020)
Gebruikte woorden: Batik (stoffen) Sarongs, Kleding
Bronnen artikel:
1. Textielstad, Batik, 2020, geraadpleegd op 11-06-2020, https://www.textielstad.nl/club-creatief/post/batik
2. Laras, Hoe herken je echte batik? 05-06-2018, geraadpleegd op 12-06-2020, http://www.larasbags.com/2018/06/05/hoe-herken-je-echte-batik/
3. Indonesie.nl, Getawaytravel, 2020, geraadpleegd op 12-06-2020, https://www.indonesie.nl/indonesie/reisgids/cultuur-indonesie/kunstvormen/batik/
4. Modemuze, S, Bolk, Batik, 09-12-2017, geraadpleegd op 10-06-2020, https://www.modemuze.nl/themas/batik
5. Dbatik, 2020, geraadpleegd op 12-06-2020, https://www.dbatik.net/
